Ingurumenaren Munduko Eguna

Ekainak 5

Ekainaren 5ean Ingurumenaren Munduko Eguna ospatzea aukera paregabea da ikasturteari amaiera emateko bizi nahi dugun munduari buruzko hausnarketarekin.

Ingurumenaren Eguna zure eskola edo ikasgelan ospatzeko ideiak

• Ingurumenaren Munduko Eguna ekainaren 5ean ospatzen da, eskola-egutegiaren amaieratik oso gertu. Egunari jai-kutsua emateko aprobetxa dezakezu, edo, programazioarekin hobeto egokitzen bada, ospakizuna ikasturteko azken egunetara eraman eta "ingurumenaren astea" bihurtu dezakegu.

• Proposatutako gaiei ahalik eta etekin handiena ateratzeko, interesgarria da talde edo gela bakoitzak bere ezagutza- eta interes-mailara egokitutako jarduera bat egitea.

• Gainera, ospakizuna gogoangarria izan dadin, ikasgela guztietako lana goiburu edo izenburu baten pean bil daiteke, aterki komun gisa eta ikastetxe osoko jarduerei zentzua emanez. Ikasturte honetarako, “Lurraren oporrak” jarduera proposatzen dugu: ikasgela bakoitzaren barruan taldeka egin daitekeen edota ikastetxe osora zabaldu daitekeen jarduera, hain zuzen ere.
   

Ingurumenarekin, naturarekin, planetaren zaintzarekin, ozeanoekin, mendiekin, basamortutzearekin, kontsumo arduratsuarekin edota biodibertsitatearekin lotutako munduko egunak aukera ona dira gure ikasleengan funtsezko gaitasunak indartzeko eta mundua eskubideen ikuspegitik ulertzeko.

Ezingo ginateke ingurumenik gabe existitu, ingurumenaren parte garelako. Hori ulertzea eta gordetzea Lurra planetan bizi garen gizaki guzti-guztiak babestea da. Ingurumenarekiko errespetuak, hala nola gure ingurune hurbila, gure etxea edo gure osasuna zaintzeak, haurtzarotik eskuratzen ditugun gaitasunen eta balioen parte izan behar du.
 

Ekologiarekin eta ingurumenarekin zerikusia duten ekitaldietan parte hartuz, eskolatik ikasleak lagundu ditzakegu ingurunea babesteari buruz hitz egiten eta beren kezkak eta ideiak adierazten. Baina ingurumen-aktibismoa, berez, ez da nahikoa hezkuntza-tresna gisa. Irudian: Bi neskek egin duten biodibertsitatearen babesari buruzko kartel bat erakusten dute. © UNICEF/UN0547120/Howard Elwyn-Jones

Ingurumenaren hezkuntzaren erronkak

Ingurumen-hezkuntza haur edo nerabe bakoitzaren hezkuntzarako eskubidearen parte da. Gaur egun, inoiz baino garrantzitsuagoa da, haurrentzako ingurumen-erronka berriak direla eta:

Gaitasunak eta trebetasunak

Krisi klimatikoak eta ekosistema askoren pixkanakako degradazioak ezinbesteko egiten dute ikasle bakoitzak egokitzeko gaitasunak eskuratzea, gero eta zalantzazkoagoak diren inguruneetan garatzeko eta bizirauteko. Ur-eskasia, energiaren prezioaren igoera, airearen kutsadura, lurzoruen galera, biodibertsitatearen aurkako mehatxuak edo hondakinen kudeaketaren zailtasunak dira gure inguruko familia askoren eguneroko kezketako batzuk, eta ez dago oso urrutira bidaiatu behar horiek haurtzaroan duten eragina ikusteko. Txikienen eskura inguruneko aldaketei aurre egiteko ezagutzak jarriz, garatzeko tresnak ematen dizkiegu, ingurumen-krisiek sortzen dituzten zailtasunak gorabehera.

Gainera, gizateria osoarentzat funtsezkoa da belaunaldi gazteenek ingurumena babesteko aurrerapen zientifiko eta sozialetan lagunduko duten gaitasunak ikasi eta eskuratzea. Ekonomia berdea deiturikoarekin zerikusia duten profesionalak gero eta beharrezkoagoak dira, eta haurrak gaitasun horietan hezteak garapenerako eskubidearen alde egiten du, beren komunitateak eta herrialdeak garatzen lagundu dezaketelako.
 

Jarrerak eta baloreak

Naturarekiko errespetua bizirauteko behar dugun jarrera da, gizabanako eta espezie gisa. Ziklo naturalak, horien joerak eta alterazioak ezagututa eta zenbait fenomeno naturalen arriskuak eta horien aurrean prestatzeko moduak ulertuta, ez gara hain kalteberak. Ingurumen-hezkuntzak, beraz, haurren biziraupenerako eskubideari laguntzen dio.

Antzinarotik, zibilizazio gehienek naturarekiko gurtza eta errespetua sentitu dute, eta hori beren kondaira, erritu eta ohituretan islatzen da. Aurrerapen zientifiko eta teknologikoak fenomeno naturaletara hobeto egokitzen lagundu digu, baina fenomeno horiek mendera ditzakegula edo gure eguneroko bizitza kontuan hartu gabe bizi daitekeela sinetsaraz diezaguke. Hezkuntza funtsezkoa da haurrek naturaren aurrean jarrera errealista izan dezaten, eta natura errespetatzen ikas dezaten, beren burua babesten ikas dezaten eta bere garapenerako beharrezkoak diren baliabideak lor ditzaten, etorkizuneko belaunaldien garapena arriskuan jarri gabe.
 

Emozioak

Krisi klimatikoari, ekosistemen degradazioari, hondamendi naturalei eta beste ingurumen-arazo batzuei buruzko albisteek eragin handia dute haurrengan eta nerabeengan. Horregatik, beharrezkoa da, halaber, hezkuntza-arloan lantzea emozio-intentsitate handiko zenbait gai, batzuetan, ingurumen-arazoen aurrean gertatzen den belaunaldi-bidegabekeriaren sentsazioaren ondorio direnak:

• Txikienek beldurra senti dezakete zenbait fenomeno, hala nola lehorteak, suteak edo uholdeak, komunikatzeko erabiltzen den tonu dramatikoa nabaritzean. Agian ez dute gertatzen ari dena ulertzen, baina kaltetutako pertsonen emozioak antzeman ditzakete, baita albistea transmititzen duten kazetarienak ere.
• Nagusitu ahala, bidegabekeria-sentsazio handia izan dezakete, ingurumen-arazo larriak dituen mundu bat "heredatzen" dutelako, eta sortzen lagundu ez zuten arazo bat konpontzeko erantzukizuna ere helarazten zaielako.
• Halaber, normalak dira, adin guztietan, frustrazio-jarrerak, erruduntasuna, pasibotasuna, amorrua, ulermenik eza edo bideratu gabeko ekintza. Sentimendu horiek, batzuetan, beren bizimodua zalantzan jartzen duten edo proposatzen dituzten konponbideei kritikak egiten dizkieten mezu erruduntzaileen ondorio dira, eta ezagutzak, gaitasunak eta jarrerak eskuratzeko gaitasuna geldiarazten diete, orain edo helduaroan modu eraikitzailean parte hartzeko aukera izan dezaten.
• Ingurumen-arazoekin lotutako emozio negatibo batzuk konstruktiboak dira eta gure ikasleen heldutasun afektiboan laguntzen dute: kezka, haserrea edo tristura beharrezkoak dira arazoaz jabetzeko. Aitzitik, beste batzuk, hala nola beldurra, frustrazioa edo pasibotasuna, landu egin behar dira, ingurumen-kontzientzia baten garapena geldiaraz dezaketelako.
• Era berean, naturari eta ingurumenari buruzko mezu eta emozio positiboekin lan egiteak motibazioa, interesa eta sormena bultza ditzake gure ikasleengan. Planteamendu positiboak ikuspegi segurua dira, eta lehentasuna dute zenbait talderekin (adinaren edo beste ezaugarri batzuen arabera). Baina garrantzitsua da kontuan izatea arazoak gehiegi edulkoratzeak eragin negatiboa izan dezakeela, beren ingurunea ulertzeko eta horretara egokitzeko behar duten 

 

Ingurumenaren eta eskubidearen ikuspegiaren funtsezko lau alderdi

Ingurumen-gaiek lotura estua dute Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioaren 4 printzipio gidariekin.

• BIZIRAUPENA: Ingurumenaren babesa biziraupenaren oinarrizko kontua da. Ingurumen osasungarria izateko aukerarik gabe, haurrek gaixotzeko arriskua dute. Klima-aldaketak arriskuan jartzen ditu planetako eskualde handietako nekazaritza eta abeltzaintza. Dibertsitate biologikoaren eta ekosistemen galerak pobretu egiten ditu komunitateak eta herrialdeak. Milioika urte behar izan dira Lurra planetak gizakien biziraupenerako beharrezko baldintzak izan zitzan, eta garrantzitsua da baldintza horiek zaintzea, gure esku badago.

  EZ DISKRIMINAZIOA: planeta guztiona da, baina bere degradazioak ez die guztiei berdin eragiten. Baliabide ekonomiko handienak dituzten, hezkuntza handiagoa duten eta herrialde garatuetan bizi diren pertsonek tresna gehiago dituzte ingurumen-arazoetara egokitzeko, batzuetan arazoa beste pertsona eta eskualde batzuetara eramanez. 

• PARTE-HARTZEA: Haur eta nerabeek beren gaitasunen barruan ingurumenaren babesean parte hartzea funtsezkoa da, helduak direnean, aldaketa esanguratsuak sortzea ahalbidetuko dieten gaitasunak garatzeko. Horretarako, garrantzitsua da parte-hartze hori bere adinera egokituta egotea, bere benetako interesetatik sortzea eta bere lorpenak ez minimizatzea eta helduok geure buruari eskatzen ez dizkiogun gauzak haur eta nerabeei ere ez eskatzea.

  HAURTZAROAREN INTERES GORENA: Gai abstraktua dirudi ingurumen-hezkuntzaz hitz egitean, baina zentzuzkoa da ingurumenarekin zerikusia duten gaiak ikasle bakoitzaren bizi-esperientziarekin eta testuinguruarekin zuzenean lotuta dauden gai gisa planteatzeko ahalegina dela ulertzen badugu. Gai batzuk (adibidez, poloen urtzea edo Amazoniaren desagerpena) oso garrantzitsuak dira, baina urrun daude neska-mutilen eguneroko esperientziatik. Horiek hurbiltzeko eta arazo horiek beren bizitzetan izan ditzaketen harremanak eta inpaktuak azaltzeko ahalegina egitea funtsezkoa da arazo horiek ulertu eta konponbideak bilatu ahal izateko.

Hausnarketa eta ekintza sustatzeko hezkuntza

Ezagutza funtsezkoa da gauzak aldatu ahal izateko, baina ezagutza bera ez da nahikoa. Zientziari eta ingurumenari buruzko prestakuntza teorikoaren osagarri bezala, beharrezkoa da ikasle bakoitzak ingurumenaren gaineko jarrera eta gaitasun arduratsuak garatzea, etorkizunean gizadiak aurre egin beharreko arazoei irtenbide teknologikoak edo bestelakoak emateko gai izateko.