Dereitos de Infancia nos centros educativos: da teoría á práctica

Cinco centros educativos referentes en educación en dereitos de infancia e cidadanía global contaron a súa traxectoria nun foro organizado polo INTEF

Educar en dereitos de infancia é moito máis que ensinar os dereitos. Unha escola comprometida cos dereitos de infancia convérteos na base do seu proxecto educativo, impulsa que a comunidade educativa os viva no día a día e fai aos propios nenos, nenas e adolescentes partícipes do cambio.

Co obxectivo de afondar sobre como traballar este enfoque nos centros educativos, o INTEF desenvolve o MOOC "Educación en dereitos da e cidadanía global" en colaboración con UNICEF. No marco deste curso tivo  lugar o foro de diálogo "dereitos de infancia nos centros educativos". 

Mayte López, Directora da Escola de Educación Infantil La Cantera (Tierz, Huesca), Jesús Vicente Ruiz, Director do CEIP Las Gaunas (Logroño, A Rioxa), Paulo Nogueira, Director do CEIP As Covas (Meaño, Pontevedra), Aniceto Gutiérrez, Xefe de Estudos do IES Carden López de Mendoza (Burgos) e Blanca Méndez Rodríguez, directora do IES José Martín Recuerda (Motril, Granada) compartiron as súas experiencias sobre os resultados da integración deste enfoque de dereitos nos seus respectivos centros educativos, así como os principais retos da educación para o próximo curso escolar. 

Os dereitos da infancia non deben ser unicamente unha materia ou un contido que debe coñecerse: supón unha potente ferramenta para organizar o centro e a vida escolar. En La Cantera, segundo a súa directora, "os dereitos da infancia convertéronse xa nun dos sinais de identidade do centro. Unha forma real de como ensinar".

Pola súa parte, no CEIP Las Gaunas de Logroño, aplicar o enfoque de dereitos de infancia permitiu coñecer de xeito profundo a vida escolar, reflexionar sobre o traballo e a experiencia acumulada despois de varios anos e "pensar que estamos facendo e que podemos facer nos ámbitos da educación en dereitos de infancia". 

Este enfoque de dereitos de infancia da maior protagonismo á participación das nenas, nenos e adolescentes. No CEIP As Covas, aplicar este enfoque permitiu o apoderamento da infancia. Para o seu director, ser centro referente en educación en dereitos de infancia e cidadanía global "non é un premio; é un compromiso e unha oportunidade para poder apoderar ao centro e poñer á infancia no centro. A comunidade educativa e as familias son agora moito máis conscientes dos dereitos da infancia". 

En Burgos, o IES Cardenal López de Mendoza está a cumprir 175 anos da súa creación, combinando historia, tradición e innovación educativa. Para iso, o centro vincula os dereitos da infancia, os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible e o modelo competencial co propósito de levar a cabo unha acción educativa integral. Para Aniceto Gutiérrez, coa aplicación do enfoque de dereitos de infancia o centro logrou unha mellora da sensibilización de toda a comunidade educativa, mellora da convivencia escolar e crecer no coñecemento e na defensa dos dereitos da infancia, escoitando a opinión do alumnado sobre os seus temas de interese, fomentando unha maior participación.

No IES José Martín Recuerda, os dereitos da infancia están presentes no día a día do centro. Para a súa directora, Blanca Méndez, "o Proxecto Educativo do Centro converteuse no eixo vertebrador do enfoque de dereitos de infancia a través dunha serie de actividades curriculares e de carácter complementario mediante os plans e proxectos educativos cos que conta o centro e a inclusión destas actividades nas programacións".

Retos para o próximo curso: "Volver a vivir a escola"

Neste foro tratáronse tamén algúns dos retos da educación para os próximos cursos escolares. Neste senso, Jesús Vicente Ruiz destacou a necesidade de institucionalizar o enfoque de dereitos no centro para que permaneza aínda que pasen as persoas: "Dentro de varios anos veremos que a vida de varias xeracións de nenas e nenos transformouse de xeito construtivo desde a perspectiva de dereitos de infancia".

Pola súa banda, Blanca Méndez considera importante seguir promocionando a educación emocional e fomentar a creatividade: "O enfoque de dereitos de infancia permítenos personalizar ao noso alumnado, adaptar a educación que lle damos ás características individuais de cada adolescente e poñer en marcha medidas educativas desde a escoita ao alumnado". 

Para Mayte López, "a primeira infancia ten unha potencialidade educativa vital para a sociedade", polo que é importante seguir afondando en hábitos alimentarios saudables, a educación afectivo e emocional e a Axenda 2030 de Desenvolvemento Sostible para que, "desde pequenos vexan a importancia das accións solidarias". 

Tanto Mayte López como Aniceto Gutiérrez coinciden na necesidade de afondar na formación do profesorado e de cada estudante. Para o burgalés, é importante "que ninguén se quede atrás".

Desde Galicia, Paulo Nogueira resaltou a necesidade de "volver a vivir a escola. É unha necesidade volver a vivenciar a escola que tiñamos, a relación coas familias e a comunidade. Unha escola plena". 

Podes ver a gravación desta xornada sobre dereitos de infancia nos centros educativos aquí: